मानव तस्करीको मुद्दामा नेपाली दम्पत्तीलाई फिनल्याण्डमा जेल

जिल्ला अदालतले रिमा सापकोटालाई दुई वर्ष १० महिना र डिलाराम सापकोटालाई तीन वर्ष आठ महिना कैद सजाय सुनाएको थियो । फोटो : टिमो मार्टिला / हेल्सिङ्गिन सानोमात

फिनल्याण्डमा अवैध रुपमा काममा लगाएको, श्रम शोषण गरेको र मानव तस्करी गरेकोमा दोषी बनाउँदै एक नेपाली दम्पत्तीलाई अदालतले जेल सजायको फैसला गरेको छ ।

फिनल्याण्डको पिरकन्मा अदालतले लामो समयदेखि फिनल्याण्डमा रेस्टुरेन्ट व्यवसाय गर्दै आएका गुल्मी निवासी डिलाराम सापकोटा तथा उनकी श्रीमती रिमा सापकोटालाई मानव तस्करीमा संलग्न रहेको भन्दै दाेषी ठहर गरेको हो ।

अदालतका अनुसार पीडितहरूले कामदारलाई विहानदेखि साँझसम्म न्युन ज्यालामा काम लगाउँदै आएका थिए । दम्पतीले पीडितहरूलाई दशौं हजार युरो ऋणको रूपमा आफू र उनीहरूले तोकेका व्यक्तिहरूलाई हस्तान्तरण गर्न बाध्य पारेका थिए । नेपालीहरुका अनुसार आफूले काममा लगाएर दिनुपर्ने मासिक तलब दिएको दिने र पछि त्यो रकम आफन्तलाईनै फिर्ता गर्न लगाउने गरेका हुन् ।

रेष्टुरेन्ट ब्यवशायमा मानव बेचबिखन गरेको अभियोगमा पिरकन्मा जिल्ला अदालतले शुक्रबार ति जोडीलाई बिनासर्त जेल सजाय सुनाएको हो ।

अदालतका अनुसार दम्पतीले नेपाली कामदारलाई टेम्पेरेमा रहेको नेपाली रेस्टुरेन्टमा जबरजस्ती श्रम गराउन फिनल्याण्ड ल्याएका थिए । कर्मचारीहरूले बिहानदेखि बेलुकासम्म रेस्टुरेन्टहरूमा पूर्ण रूपमा विदाका दिनमापनि हप्ताको छ दिन काम गरे। उनीहरुलाई बिदा दिईएको थिएन ।

अदालतका अनुसार कर्मचारीले काम गरेबापत उचित पारिश्रमिक पाएका थिएनन् । उनीहरूलाई दशौं हजार युरो दम्पती र उनीहरूले भनेका व्यक्तिहरूलाई हस्तान्तरण गर्न बाध्य पारिएको थियो।

जिल्ला अदालतले ३९ वर्षीया रिमा सापकोटालाई दुई वर्ष १० महिना र ४८ वर्षीय डिलाराम सापकोटालाई तीन वर्ष आठ महिना जेल सजाय सुनाएको हो । अदालतले उनीहरू लगायत तिनको कम्पनीहरूलाई पीडितहरूलाई कुल सयौं हजार युरो पारिश्रमिक तिर्नुपर्ने र पीडा र अन्य क्षतिपूर्ति तिर्न आदेश दिएको फिनिस अखबार हेल्सिङिन सानोमातले उल्लेख गरेको छ । तर कति रकम क्षतिपूर्ति गर्न भनेको हो भन्ने यकिन खुलाएको छैन ।

सापकोटा दम्पत्तीबारे हेल्सिङ्गिन सानोमात अखवारमा यसरि समाचार प्रकाशित छ ।

अखबारले भनेको छ ‘जिल्ला अदालतले दम्पतीलाई कैद सजायको आदेश दिएपछि सजायको अवधि र क्षतिपूर्तिको रकमले गर्दा दम्पती भाग्ने सम्भावना रहेको बताइएको छ।’

दम्पतीले फिनल्याण्डको ट्याम्पेरेस्थित साताकुन्नाकाटु, हेमीनकाटु, अलेक्सान्टेरिन्काटु र किट्टलान्कातुमा रेस्टुरेन्टहरू खोलेका थिए। जिल्ला अदालतका अनुसार उनीहरुबाट चारजना नेपाली मानव बेचबिखनको सिकार भएका छन् । पाँचौं रोजगारीमा भेदभावको शिकार भएको र छैटौं भने रोजगारीमा भेदभावको सिकार भएको उल्लेख छ ।

अदालतका अनुसार कर्मचारीहरूलाई फिनिश समाज र कर्मचारीको रूपमा आफ्नो अधिकारको बारेमा कुनै जानकारि थिएन । तिनीहरू अशिक्षित थिए र आफ्नो श्रम शोषण गरेका विवाहित जोडी बाहेक फिनल्याण्डमा अरू कसैसित चिनजान थिएन । त्यसैले तिनीहरू व्यावहारिक रूपमा सबै कुरा व्यवस्थित गर्न विवाहित जोडीमा निर्भर थिए ।

पीडितहरुलाई शारीरिक आवतजावतमा प्रतिबन्ध नलगाएको भएपनि कमजोर आर्थिक अवस्था र सामाजिक सञ्जाल नहुँदा पीडितले काम गर्न छाड्न नसकेको अदालतले जनाएको छ । साथै, पीडितहरू आफू र आफ्नो परिवारलाई नेपाल फिर्ता पठाउन सक्ने त्रासमा छन् ।

“यी परिस्थितिहरूले प्रतिवादीको आश्रित स्थिति र असुरक्षित अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यसको मतलब तिनले काम गर्नु मानसिक बाध्यता हो,” अदालतले आफ्नो फैसलामा उल्लेख गरेको छ ।

दम्पती मध्ये पुरुषका नातेदार सन् २०१२ देखि २०२० सम्म आठ वर्ष सबैभन्दा लामो जबरजस्ती श्रममा थिए । यस अवधिमा धेरैजसो उनले हप्ताको सात दिन प्रत्येक दिन लगभग १३ घण्टा काम गर्न बाध्य भएका थिए ।

सापकोटा दम्पतीले उनलाई “यो ऋण हो” भन्दै दशौं हजार युरो अन्य व्यक्तिहरूलाई हस्तान्तरण गर्न दबाब पनि दिएका थिए । कुलमा अदालतको अनुसार ति पिडितले ६८ हजार युरो भन्दा बढी स्थानान्तरण गरेका थिए जसमध्ये पाँच हजार यूरो फिर्ता पाएका थिए ।

नेपाली संस्कृतिमा आफन्तबीच माग गरेमा ऋण दिनु आवश्यक रहेको ती व्यक्तिले बताएको उल्लेख छ । बाहिरी व्यक्तिले माग गरेको भए अस्वीकार गर्ने उनले बताए ।

पिडितले आफ्नो परिवारको लागि फिनल्याण्डमा बसोबासको अनुमतिका लागि आवेदन दिएका थिए । तर धेरै कम पारिश्रमिक तोकिएकाले धेरै पटक अस्वीकार गरिएको पनि बताए। जसका कारण ती व्यक्तिले तीन आफ्नी श्रीमती र छोराछोरीलाई केही महिनाअघि मात्रै फिनल्याण्ड ल्याएका थिए । यदि पुरुषले आफ्नो कामको घण्टाको लागि उपयुक्त तलब पाएको भए कानून अनुसार, त्यो आम्दानी पारिवारिक सम्बन्धको आधारमा आवास अनुमति प्राप्त गर्नको लागि पर्याप्त हुन्थ्यो।

अर्का पिडितले रेस्टुरेन्टमा लामो समय आकम गर्दा कठिन भएको उल्लेख गरेका थिए । तर फिनल्याण्डमा कसैसित चिनजान नभएकाले जति गाह्रो भएपनि काम गर्न बाध्य भएको भनाई उनको थियो । आफूले भाषा नजान्ने र कोहि नचिकिनेकाले सहयोगकालागि कोसित कुरा गर्ने भन्ने जानकारि सम्म नभएको अदालतलाई बताएका थिए ।

पिडकहरुले हेल्सिन्कीमा कोहि ब्यक्तिलाई पन्छाएको देखेपछि आफूलाई पनि त्यस्तै गर्नसक्ने डर लागेकोपनि तिनले अदालतलाई बताएका छन् । पिडकहरुले रेस्टुरेन्टमा खान आउने ग्रहकहरुसितको संपर्कमापनि सिमित पारिदिएका थिए ।

जिल्ला अदालतका अनुसार सजाय पाएकालाई पनि व्यापार गर्न प्रतिबन्ध लगाउनुपर्छ । रिमा सापकोटालाई ५ वर्ष र डिला सापकोटालाई ६ वर्षका लागि व्यापार गर्न प्रतिबन्ध लगाइएको थियो । डिला सापकोटाका सम्बन्धमा अदालतले यसअघि व्यापार गर्न प्रतिबन्ध लगाइएका बेलामा पनि अहिले चर्चामा रहेका अपराध केही हदसम्म गरेको ठहर गरेको छ ।

साथै दम्पतीका कम्पनी एम एन्ड एन रभिनटोलाट र रेशुङ्गालाई १५ हजार युरोको सामुदायिक जरिवाना सुनाइएको छ ।

मार्च २०१९ मा हेलसिन्कि सानोमाट अखवारले आफ्नो विस्तृत लेखमा नेपाली रेस्टुरेन्टहरूमा कर्मचारीहरूको व्यापक र व्यवस्थित शोषण कसरी हुन्छ भनेर रिपोर्ट गरेको थियो ।